برخلاف تصور اولیه زه کمان نباید مانند یک کش عمل کند برعکس باید در مقابل کش آمدن مقاومت داشته باشد. قدرت کمان در زه کمان نیست بلکه در بازوهای کمان است و نقش زه انتقال قدرت بازوی کمان به تیر است. با این توضیح اولیه بریم سراغ جنس زه کمان
جنس زه کمان از چیست؟
جنس زه کمان در قدیم از کنف درختان بود ، فیبر گیاهی نسبتا محکم که همیشه در دسترس بود. جنس زه کمان در کمان های حرفه ای امروزی از مواد پلی استر یا پلی اتیلن که آغشته به موم است ساخته می شود که در ویژگی های مختلف مثل مقاومت در برابر پارگی و کش آمدن می توانند بسیار متفاوت باشند. نخ های زه کمان در مقابل سائیدگی مقاوم است و با چسبندگی مناسب رشته ها به هم ، مقاوت بالایی در برابر پارگی دارند.
ویژگیهای یک زه کمان خوب
در ابتدا مقدار استقامت هر رشته مهم است یعنی هر رشته نخ چه مقدار نیرو را تحمل می کند. ویژگی دیگر مقدار کش آمدن نخ زه و سپس قطر هر رشته است.
قدرت پرتاب تیر در یک کمان به جنس بازو و میزان الیاف داخل آن بستگی دارد و زه نقش یک واسطه برای انتقال قدرت بازوهای کمان را به تیر ایفا می کند.
در صورتی که زه کمان دارای کشش یا کش آمدن زیاد باشد سرعت تیر بسیار افت پیدا می کند. چون قدرت و انرژی بازوهای کمان به درستی به تیر منتقل نمی شود.
اگر زه کمان اصلا تغییر اندازه نداشته باشد و مانند یک سیم بکسل عمل کند باعث شوک شدید به بازوهای کمان می شود و عمر زه و کمان کم می شود.
نکته: منظور از کشش، گشاد شدن یا بزرگ شدن طول زه کمان است.
رابطه جنس زه کمان با سرعت تیر و برد کمان
زه کمان نقش انتقال قدرت بازوی کمان به تیر را دارد، هر چه میزان کشش زه کمان کمتر باشد سرعت تیر بیشتر می شود و برد کمان هم بالاتر می رود چون نیروی بازوی کمان با کمترین افت به تیر منتقل می شود.
به طور مثال اگر جنس زه کمان از سیم فولادی باشد که میزان کش آمدن آن نزدیک صفر است ، تمام قدرت بازوی کمان به تیر منتقل می شود و سرعت تیر در بالاترین میزان خود قرار می گیرد اما مشکل اصلی این است که در این شرایط فشار زیادی به بازوی کمان و سیم فولادی وارد می شود و ممکن است بعد از یک یا چند تیر زه پاره شود یا بازوی کمان بشکند.
برای حل این مشکل مقداری کشش یا کش آمدن برای زه کمان در نظر گرفته می شود تا دوام و استقامت زه و کمان ، بالاتر رود. در تصویر پایین اجزای اصلی یک کمان رین بو که نوعی کمان ریکرو است را می توانید ببینید. در اصل بازوها میزان قدرت کمان را مشخص می کنند نه جنس زه کمان
انواع نخ زه استاندارد برای کمان های حرفه ای
برای کمان های ورزشی و حرفه ای چند مدل نخ زه معروف در بازار هست که با توجه به ویژگی هایی که دارند در اکثر کمان های حرفه ای و کمان های شکاری استفاده می شوند. زه کمان های کامپوند و کمان های پنداژ بالا باید دارای استقامت کششی بالا باشند. مثلا نخ دینیما Dyneema که در طناب های سنگنوردی و نیزه های ماهیگیری استفاده می شودبرای زه کمان کراسبو شکاری هم به کار می رود در ادامه چند مدل از نخ های زه کمان موجود در بازار ایران را بررسی می کنیم
ویژگی های نخ زه داکرون
داکرون بی 50 : مقاومت هر رشته 22.5 کیلوگرم - مقدار کشش 2.6 درصد
یکی از بهترین جنس نخ برای کمانهای ریکرو و کامپوند که به خاطر طول عمر زیاد متداول است. این نخ توسط شرکت های مختلف تولید می شود که یکی از بهترین آنها شرکت برونل brownell آمریکاست
زه داکرون از مواد پلی استر ساخته شده و معمولا برای کمانهای آموزشی ریکرو - کمانهای چوبی و کمانهای قدیمی و همچنین کمانهای کامپوند استفاده می شود. بخاطر اینکه مقدار کش آمدن آن نسبت به فست فلایت و کولار بالاتر است شوک کمتری به بازوهای کمان وارد می شود. عمر آن نیز نسبتا بالاست. عیب آن سرعت تیر کمتر آن نسبت به نخ های زه حرفه ای تر است.
برای خرید انواع زه با نخ داکرون اینجا کلیک کنید
ویژگی های نخ زه کولار
کولار : استقامت هر رشته 31.8 کیلوگرم - مقدار کشش 0.8 درصد (کمتر از یک درصد)
زه کولار از مواد پلیمر کریستال مایع با تراکم بالاتر و ضخامت کمتر از داکرون ساخته شده است. این ویژگی ها سبب شده سرعت تیر آن بسیار بالاتر از داکرون باشد. حدود 2 متر بر ثانیه سرعت تیر با زه کولار بیشتر است. اما این جنس زه 2 مشکل دارد. اول اینکه کشش بسیار کم آن باعث شوک و فشار به بازوهای کمان می شود دوم اینکه ممکن است تنها با زدن هزار تیر زه کمان پاره شود! این اتفاق هم یک دفعه می افتد.!
ویژگیهای نخ زه فست فلایت
فست فلایت(اس ۴): مقاومت هر رشته ۷۳ کیلوگرم - کشش ۱ درصد
زه فست فلایت به معنی "پرواز سریع" از سال ۱۹۹۰ با ترکیب مواد کامپوزیت و پلیمر کریستال مایع ساخته شد تا در کنار ویژگیهای مثبت کولار مشکلات آن را برطرف کند. فست فلایت بسیار لغزنده است و باید سروینگ محکم روی آن پیچیده شود. رشته های آن ضخیم تر از کولار است که معمولا نصف تعداد رشته زه کولار پیچیده می شود. نمونه های مختلفی از این نوع جنس زه ساخته شده است و اکثر کمانداران حرفه ای از این نوع زه استفاده می کنند. نخ زه فست فلایت که در سایت ایران آرچری بفروش می رسد ساخت آمریکا و کمپانی معروف BROWNELL است.
نخ زه بی سی وای BCY مدل B55
زه کمان BCY مدل بی 55 : مقاومت هر رشته 20 کیلوگرم - مقدار کشش 2 درصد
نخ های زه B55 از جنس پلی استر مانند نخ های داکرون ساخته شده اند که در برابر سایش مقاومت خوبی دارند. با توجه به استقامت خوب این زه از آن برای ساخت زه کمان های ریکرو ، کامپوند و کراسبو استفاده می شود.
مقاوت نخ زه B55 از داکرون B50 کمتر است و میزان کش آمدن آن هم کمتر است در نتیجه دوام آن از B50کمی کمتر است و سرعت تیر در کمان با زه زه B55 کمی بیشتر از B50 است
نخ زه ترک موجود در بازار ایران
برای انواع کمانهای آموزشی مخصوصا پنداژهای پایین از نمونه ای نخ زه استفاده می شود که به نخ ترک معروف هستند ضخامت هر رشته آن حدود 1 میلیمتر است. نخ های ترک دوام و مقاومت خوبی دارند و نقطه ضعف آن کش آمدن بیشتر آن نسبت به دیگر جنس های زه کمان در کمانهای پنداژ بالا است.
برای خرید زه کمان آموزشی با نخ ترک اینجا کلیک کنید
رنگ زه کمان مبنای انتخاب شما نباشد
انواع زه های گفته شده با رنگ بندی متفاوت تولید می شود همانطور که قبلا گفته شده نخ زه کمان های امروزی از جنس پلی استر و پلی اتیلن ساخته می شوند که شرکت ها در رنگبندی مختلف تولید می کنند پس رنگ زه کمان فقط سلیقه ای است
گردآوری و ویرایش : ایران آرچری مرجع تیر و کمان ایران و بزرگترین فروشگاه آنلاین کمان